อาการโรคไต ในแต่ละระยะ เป็นอย่างไร

โรคไตเรื้อรัง (Chronic Kidney Disease: CKD) คือภาวะที่มีความผิดปกติของโครงสร้างหรือการทำงานของไตเป็นระยะเวลานานเกินกว่า 3 เดือน โดยส่งผลต่อสุขภาพของผู้ป่วย เช่น มีโปรตีนหรือเม็ดเลือดแดงรั่วในปัสสาวะ สมดุลเกลือแร่และกรดด่างผิดปกติ ความผิดปกติทางรังสีวิทยา ความผิดปกติทางพยาธิสภาพของไต ผู้ป่วยที่ได้รับการผ่าตัดปลูกถ่ายไต หรือผู้ป่วยที่มีอัตราการกรองของไตต่ำกว่า 60 มล./นาที/1.73 ตร.ม

ปัจจัยเสี่ยงที่ก่อให้เกิดโรคไตเรื้อรัง

Diabetes
High blood pressure
โรคแพ้ภูมิตนเอง (Autoimmune Diseases) ที่อาจก่อให้เกิดไตผิดปกติ
ตรวจพบนิ่วในไตหรือในระบบทางเดินปัสสาวะ
อายุมากกว่า 60 ปีขึ้นไป
โรคหัวใจและหลอดเลือด (Cardiovascular Disease)
มีมวลเนื้อไต (Renal Mass) ลดลง หรือมีไตข้างเดียว ทั้งที่เป็นมาแต่กำเนิดหรือเป็นในภายหลัง
มีประวัติญาติสายตรงเป็นโรคถุงน้ำในไตชนิดถ่ายทอดทางพันธุกรรมชนิดยีนเด่น (Autosomal Dominant Cystic Kidney Disease) หรือตรวจพบถุงน้ำในไตมากกว่า 3 ตำแหน่งขึ้นไป
มีประวัติไตวายเฉียบพลัน
ได้รับยาแก้ปวดกลุ่มที่ไม่ใช่สเตียรอยด์ (Non-Steroidal Anti-inflammatory Drugs) หรือสารที่มีผลกระทบต่อไต (Nephrotoxic Agents) เป็นประจำ เช่น ไคร้เครือ ซึ่งมีส่วนประกอบของ Aristolochic Acid, มะเฟือง ซึ่งมีส่วนประกอบของ Oxalic Acid
โรคติดเชื้อระบบทางเดินปัสสาวะส่วนบนซ้ำหลายครั้ง
โรคเก๊าท์ (Gout) หรือระดับกรดยูริคในเลือดสูง
มีประวัติโรคไตเรื้อรังในครอบครัว
ใช้ยาสมุนไพรติดต่อกันเป็นระยะเวลานาน
โรคติดเชื้อในระบบต่างๆ (Systemic Infection) ที่อาจก่อให้เกิดโรคไต

โรคไต มีกี่ระยะ อะไรบ้าง

โรคไตวายเรื้อรัง ในปัจจุบันถูกแบ่งตามตามหลักการ CGA (Cause, GFR, Albuminuria)

สาเหตุของการเกิดโรค (Cause)
5 ระยะ ตามอัตราการกรองของไต (GFR) G1-G5
3 ระยะตามปริมาณโปรตีนอัลบูมินที่รั่วทางปัสสาวะ (Albuminuria)

อาการโรคไต

อาการโรคไต ในแต่ละระยะ

ค่าไต (eGFR) ระยะ G1-G2 : ในระยะแรกๆ ของโรคไตเรื้อรังผู้ป่วยจะยังไม่มีอาการผิดปกติใดๆ
ค่าไต (eGFR) ระยะ G3 : เมื่อผู้ป่วยมีอัตราการกรองไตต่ำลงถึงระยะ G3 จะเริ่มมีสมดุลของเกลือแร่แคลเซียม ฟอสฟอรัสผิดปกติ แต่ยังมักไม่แสดงอาการ
ค่าไต (eGFR) ระยะ G4 : เมื่อผู้ป่วยมีอัตราการกรองไตต่ำลงถึงระยะ G4 จะเริ่มมีภาวะซีด ซึ่งอาจทำให้ผู้ป่วยมีอาการเหนื่อยง่าย เพลีย เป็นต้น
ค่าไต (eGFR) ระยะ G5 : เมื่อผู้ป้วยเข้าสู่ระยะ G5 หรือระยะก่อนฟอกไต ผู้ป่วยจะเริ่มมีสารน้ำและของเสียคั่งในร่างกาย ซึ่งระยะนี้จะมีอาการแสดงของโรคไตมากที่สุด อาจมีอาการบวม เหนื่อย สับสน คลื่นไส้ อาเจียน รับประทานอาหารได้น้อยลง ซึม เป็นต้น

การตรวจวินิจฉัยโรคไต

ค่าการทำงานของไต (eGFR) อย่างน้อยปีละ 1 ครั้ง
อัลบูมินในปัสสาวะ (Albuminuria) อย่างน้อยปีละ 1 ครั้ง
ตรวจอย่างละเอียด เพื่อหาสาเหตุโรคไต อาทิ Urine analysis, การทำอัลตราซาวนด์ไต, การส่งตรวจหาโรคแพ้ภูมิตนเอง (Autoimmune)

การรักษาโรคไต แบ่งเป็น

การป้องกันและชะลอไตวายเรื้อรัง

จำกัดการรับประทานเค็ม (NaCl < 5g/วัน)
จำกัดโปรตีนในผู้ป่วยไตวายเรื้อรังระยะก่อนการบำบัดทดแทนไต
ควบคุมความดันโลหิต
ควบคุมระดับน้ำตาลในเลือดของผู้ป่วยเบาหวานที่มีโรคไตเรื้อรัง
ควบคุมระดับไขมันในเลือด
งดสูบบุหรี่
ลดโปรตีนรั่วในปัสสาวะ

ไตวายเรื้อรัง ชะลอความเสื่อมของไตอย่างไร ไม่ให้เสื่อมเร็วขึ้น

การรักษาภาวะแทรกซ้อนจากภาวะไตวายเรื้อรัง

การให้ยาขับปัสสาวะในผู้ป่วยที่มีอาการบวม
การให้ยากระตุ้นเม็ดเลือดในผู้ป่วยที่มีภาวะโลหิตจางจากไตวายเรื้อรัง
การให้ยาปรับสมดุลกรดด่างในร่างกาย
ดูแลรักษาความผิดปกติของแคลเซียมและฟอสเฟต
บำบัดทดแทนไต เมื่อเข้าสู่ภาวะไตวายระยะสุดท้าย (ESRD) ได้แก่ การฟอกเลือดด้วยเครื่องไตเทียม, การล้างไตทางช่องท้อง หรือการผ่าตัดปลูกถ่ายไต
รักษาโรคแทรกซ้อนจากภาวะไตวายเรื้อรัง เช่น โรคหัวใจและหลอดเลือด
เสริมภูมิคุ้มกันด้วยการฉีดวัคซีน ในผู้ป่วยโรคไตเรื้อรัง

จะเห็นได้ว่าโรคไตวายเรื้อรัง มีความสำคัญอย่างยิ่งต่อสุขภาพโดยรวมของผู้ป่วย และยังเป็นโรคที่ป้องกันและชะลอการเสื่อมของไตได้ หากได้รับการดูแลที่เหมาะสมและถูกต้อง