หากพูดถึงโรคมะเร็งทางนรีเวช หรือ มะเร็งอวัยวะสืบพันธุ์ผู้หญิง เป็นมะเร็งที่เกิดกับอวัยวะในอุ้งเชิงกรานสตรี อีกทั้งยังเป็นสาเหตุการเสียชีวิตอันดับต้น ๆ ของผู้หญิง…โรงพยาบาลไทยนครินทร์ เราพร้อมให้บริการตรวจรักษาโรคทางนรีเวช เช่น การตรวจคัดกรองมะเร็งปากมดลูก ที่ทันสมัยด้วยทีมแพทย์เฉพาะทางและมีประสบการณ์สูงซึ่งในปัจจุบันสามารถตรวจพบและวินิจฉัยได้เพิ่มขึ้นจากการตรวจคัดกรองซึ่งมะเร็งที่พบบ่อยในผู้ป่วยในระยะต้น 3 อันดับ คือ มะเร็งปากมดลูก พบจำนวนมากที่สุดและเป็นอันดับ 4 ของมะเร็งในผู้หญิงไทย ต่อมาเป็นมะเร็งเยื่อบุโพรงมดลูก และมะเร็งรังไข่ ซึ่งเป็นมะเร็งที่มักพบในระยะลุกลามแล้วทำให้ผู้ป่วยมีภาวะทุพลภาพและเสียชีวิตมากที่สุด
อาการของโรค มะเร็งนรีเวช
โรคมะเร็งทางนรีเวชในปัจจุบันเกิดได้จากหลายปัจจัยและขึ้นกับชนิดของมะเร็ง ระยะเวลาของโรค ภาวะแทรกซ้อนหรือตำแหน่งที่โรคมะเร็งลุกลามไปที่อวัยวะนั้นๆ ซึ่งอาการอาจจะแตกต่างกันออกไป ดังนี้
- มะเร็งปากมดลูก มักจะมาด้วยมีเลือดออกผิดปกติทางช่องคลอด ที่เฉพาะเจาะจงคือมีเลือดออกหลังมีเพศสัมพันธ์ หรือมีเลือดออกกะปริดกะปรอยเรื้อรัง ปวดหน่วงท้องน้อยร้าวลงขาทั้งสองข้าง หรือไตวายฉับพลันจากก้อนมะเร็งไปอุดกั้นระบบทางเดินปัสสาวะบางครั้งอาจไม่มีอาการเนื่องจากตรวจพบเซลล์มะเร็งปากมดลูกจากการตรวจคัดกรองประจำปี
- มะเร็งเยื่อบุโพรงมดลูก มักจะมาด้วยอาการเลือดออกผิดปกติทางช่องคลอดโดยเฉพาะในวัยหมดประจำเดือนแล้ว ส่วนในวัยเจริญพันธ์จะมีอาการเลือดออกผิดปกติเป็นๆหายๆ
- มะเร็งรังไข่ ผู้ป่วยมักจะมีอาการที่ไม่เฉพาะเจาะจง เช่น อืดแน่นท้อง ท้องเฟ้อ ท้องมาน หรือมีอาการจากการลุกลามไปอวัยวะอื่นๆ เช่น ปอดทำให้มีอาการหอบเหนื่อยจากน้ำท่วมปอดสองข้าง โอกาสของการวินิจฉัยมะเร็งรังไข่ในระยะแรกค่อนข้างยากเนื่องจากอาการที่ไม่ชัดเจนและยังไม่มีแนวทางการตรวจคัดกรองโรค
ปัจจัยเสี่ยงในการเกิด มะเร็งนรีเวช
- มะเร็งปากมดลูก ได้แก่ การติดเชื้อไวรัสเอชพีวี ( Human Papillomavirus) ซึ่งสามารถติดต่อผ่านการสัมผัสกับเชื้อโดยตรง หรือการมีเพศสัมพันธ์ ปัจจัยเสี่ยงอื่นๆ เช่น การสูบบุหรี่ มีคู่นอนหลายคน มีเพศสัมพันธ์ครั้งแรกตอนอายุยังน้อย มีโรคภูมิคุ้มกันบกพร่องเช่นติดเชื้อเอชไอวี หรือรับประทานยากดภูมิคุ้มกัน
- มะเร็งเยื่อบุโพรงมดลูก มีปัจจัยเสี่ยงคือ การมีภาวะไข่ไม่ตกเรื้อรังจากการผิดปกติฮอร์โมนทำให้มีการเปลี่ยนแปลงที่ผิดปกติของเยื่อบุโพรงมดลูก หรือการรับประทานยาบางอย่าง เช่น ทาม็อกซิเฟ่น (Tamoxifen) หรือกลุ่มฮอร์โมนทดแทน รวมถึงการถ่ายทอดทางพันธุกรรมที่มีประวัติคนในครอบครัวเป็นมะเร็งเยื่อบุโพรงมดลูกและมะเร็งลำไส้
- มะเร็งรังไข่ ซึ่งปัจจุบันยังไม่ทราบสาเหตุการเกิดอย่างแน่ชัด แต่สันนิษฐานได้ว่ามีความเกี่ยวข้องกับความผิดปกติทางพันธุกรรม โดยจะพบมากในกลุ่มที่ครอบครัวที่มีประวัติเป็นมะเร็งรังไข่ มะเร็งเต้านม มะเร็งไทรอยด์เป็นต้น
การรักษาโดยการผ่าตัดผ่านกล้อง (laparoscopic surgery)
การผ่าตัดเป็นวิธีการรักษาถึงการบอกระยะของโรคและการรักษาโรคมะเร็งทางนรีเวช เมื่อทราบระยะโรคแล้วจะมีการรักษาเสริมด้วยการรับยาเคมีบำบัด ยามุ่งเป้า หรือรับการฉายแสง ทั้งนี้ขึ้นอยู่กับระยะของโรคและชนิดของมะเร็ง ผลข้างเคียงและภาวะแทรกซ้อนในการรักษาแต่ละชนิด
การผ่าตัดมี 2 ประเภท ดังนี้
1.ความต้องการมีบุตร คือ เป็นการผ่าตัดเชิงอนุรักษ์ คือ เก็บรักษาอวัยวะเพื่อคงภาวะเจริญพันธ์ไว้ แต่มีข้อจำกัดคือทำได้เฉพาะมะเร็งในระยะแรก และมะเร็งชนิดที่ไม่ดุร้าย และรอยโรคอยู่เฉพาะจุด ไม่พบการกระจายหรือลุกลามไปที่อวัยวะอื่น
2.ผ่าตัดแบบถอนรากถอนโคน เพื่อเอาเนื้อมะเร็งออกให้มากที่สุด ทำในกรณีโรคลุกลาม หรือมีการกระจายไปอวัยวะข้างเคียงแล้ว จุดมุ่งหมายเพื่อลดโอกาสกลับเป็นซ้ำและเพิ่มอัตราการรอดชีวิตให้ผู้ป่วย
ปัจจุบันการผ่าตัดผ่านกล้อง (laparoscopic surgery) เป็นทางเลือกในการรักษาโรคทางมะเร็งนรีเวช ที่นอกเหนือจาการผ่าตัดหลักแบบเปิดหน้าท้อง ( open surgery )
ข้อดีของการผ่าตัดผ่านกล้อง
การมองเห็นรอยโรคที่ลุกลามหรือกลับซ้ำในตำแหน่งอวัยวะที่ตาเปล่ามองไม่เห็นโดยใช้กำลังขยายและภาพที่คมชัดจากกล้อง ตำแหน่งที่พบบ่อยเช่น ใต้กระบังลมทั้งสองข้าง อุ้งเชิงกรานส่วนลึก ผนังหน้าท้อง ข้อดีอื่นๆ เมื่อเทียบกับการผ่าตัดเปิดหน้าท้อง เช่น การเสียเลือดปริมาณน้อยกว่า เจ็บแผลน้อยกว่า การฟื้นตัวหลังผ่าตัดเร็วกว่า
ข้อเสียหรือจุดด้อยของการผ่าตัดผ่านกล้อง มะเร็งนรีเวช
อาจพบการกระจายของมะเร็งผ่านทางแผลผ่าตัดในภายหลัง (port site metastasis ) โอกาสที่จะทำผ่าตัดเพื่อบอกระยะโรคได้ไม่สมบูรณ์ ( incomplete surgical staging) และการเลือกผ่าตัดผ่านกล้องในมะเร็งแต่ละชนิด ยังคงอิงตามผลสรุปของงานวิจัยใหม่ๆที่ทำการศึกษาเปรียบเทียบอัตราการรอดชีวิตและการกลับเป็นซ้ำของมะเร็งเมื่อเทียบกับแบบเปิดหน้าท้อง นอกจากนี้ยังต้องอาศัยแพทย์ผ่าตัดมะเร็งที่เชี่ยวชาญการผ่าตัดผ่านกล้องโดยเฉพาะ
มะเร็งนรีเวช พบได้บ่อยและเป็นหนึ่งในสาเหตุการเสียชีวิตในหญิงไทย พบบ่อยที่สุดคือมะเร็งปากมดลูก รองลงมาคือมะเร็งเยื่อบุโพรงมดลูกและมะเร็งรังไข่ตามลำดับ อาการและปัจจัยเสี่ยงของมะเร็งแต่ละชนิดเป็นสิ่งที่นำมาซึ่งการวินิจฉัยและค้นพบโรคมะเร็งนอกเหนือจากการคัดกรองมะเร็งปากมดลูก การรักษาด้วยการผ่าตัดยังเป็นการรักษาหลักทั้งในการบอกระยะโรคและการรักษามะเร็ง การผ่าตัดผ่านกล้องเป็นอีกทางเลือกการรักษาในการผ่าตัดนอกเหนือจากการผ่าตัดเปิดหน้าท้อง การเลือกชนิดการผ่าตัดคงต้องอิงข้อดี ข้อเสีย และข้อจำกัดต่างๆ ของผู้ป่วย แพทย์ผู้ทำการรักษา สถาบันที่รักษา รวมถึงผลสรุปของงานวิจัยใหม่ๆ ที่ศึกษาเปรียบเทียบการผ่าตัดทั้งสองแบบ ทั้งนี้เพื่อประโยชน์สูงสุด ที่ให้ผู้ป่วยหายจากโรค ลดโอกาสกลับซ้ำ และเพิ่มคุณภาพชีวิตที่ดีให้กับผู้ป่วยมะเร็งนรีเวชต่อไป
บทความโดย
แพทย์หญิงอาจรีย์ เส้นทอง
สูตินรีแพทย์เชี่ยวชาญด้านมะเร็งนรีเวชวิทยา และการผ่าตัดผ่านกล้องทางนรีเวช
โรงพยาบาลไทยนครินทร์
